Buxus sp. Gargul Gaj Gartex
Zielony bukszpan na Wielkanoc?
Bukszpan [Buxus] to roślina chętnie wykorzystywana w różny sposób w architekturze krajobrazu. Karłowe odmiany, jak ‘Green Pillow’, ‘Pincushion’ i ‘Suffruticosa’ są sadzone w małych ogrodach jako obwódki dla bylin, chodników czy tarasów. Wyższe ale nadal wolnorosnące odmiany jak ‘Green Velvet’, ‘Pullman’, ‘Vardar Valley’ czy ‘Welleri’ moga służyć jako niskie ‘ścianki działowe’ zamykające konkretne części ogrodu, lub odpowiedniu kierujące trakty spacerowe lub jako zielone tło dla rabat kwiatowych. Jeszcze wyższe odmiany ‘Arborescens’, ‘Green Mountain’, ‘Sunnyside’ czy ‘Wintergreen’ osiagaja wiekszą masę niż karłowe formy a z czasem mogą stworzyć wysokie ściany.
Dodatkowo bukszpany są wprowadzane do ogrodów jako pojedyncze akcenty wysadzane na stałę, lub w donicach, które mogą od czasu do czasu zmieniać swoje miejsce w ogrodze. Bukszpany, określane jako żyjące rzeźby, to idealne rośliny do formowania. Istnieja również formy ‘płaczące’ np. ‘Pendula’ czy ‘Salicifolia’, odmiany płaczące stanowią o wielkiej różnorodności tego gatunku. Pomimo tego, że bukszpany nadają się do formowania w konkretne kształty czy symetryczne żywopłoty, w wiekszości przypadków bukszpany najlepiej wyglądają lekko przycięte lub nie cięte w ogóle. Nieformowane bukszpany maja swój estetyczny charakter, który mógłby zostać zniszczony przez przycinanie. Cięcie często może stworzyć formę zbyt formalną dla większości przestrzeni ogrodowych czy krajbrazu. Niektóre z odmian rosną tak wolno, że przycinanie czy formowanie mogłoby przyczynić się do zaniku efektu wzrostu. W rejonach o ostrzejszym klimacie, jak na przykład na południu Małopolski, warto jest zakończyć cięcie bukszpanów w połowie lata, aby pozwolić roślinie na wypuszczenie ewentulanych nowych przyrostów i później jesienne drewnienie nowych przyrostów jako przygotowanie do zimy.
Rodzaj Buxus zawiera co najmniej 30 gatunków na całym świecie, większość to rośliny rodzime dla rejonów tropikalnych. Kilka z nich to gatunki rodzime dla klimatu umiarkowanego, a wiekszość wywodzi sie z dwóch gatunków Bukszpan wieczniezielony [Buxus sempervirens] i Bukszpan drobnolistny [Buxus microphylla].
Wieczniezielony czy drobnolistny?
Bukszpan wieczniezielony w naturze rośnie w rejonie Morza Śródziemnego: Północnej Afryki, Azji Mniejszej i Południowej Europie. Bukszpan był tam uprawiany dłużej niż ktokolwiek jest w stanie określić, a dodatkowo został transplanowany w wiele innych regionów świata. W Wielkiej Brytanii jest on uprawiany od tak dawna, że ciężko jest określić, czy jest to ich roślina rodzima czy wprowadzona. Bukszpan wieczniezielony zawdzięcza swoja popularność wielu właściwościom. Po pierwsze, jest to elegancka roślina z ciemno-zielonymi liśćmi utrzymującymi sie przez cały rok. Toleruje cięcie, co jest warunkiem dla roślin żywopłotowych. Dodatkowym atutem jest ich papierowa tekstura szeleszczących liści oraz charakterystyczny zapach.
Bukszpan drobnolistny wywodzi się z dalekiego wschodu: Chin, Japonii, Korei i Tajwanu. B. microphylla var. japonica na ogół charakteryzuje się większymi, jasno-zielonymi liśćmi. Bardzo dobrze tolerują wysokie temperatury i suszę. B. microphylla var. koreana uważany jest za najbardziej mrozoodporny ze wszystkich, ich prozoodporność porównywalna jest do tej u niektórych odmian bukszpanów wieczniezielonych. Ich ulistnienie w zależności od odmiany jest zmienne od ciemno do jasno-zielonego, ale nie osiągają tak głebokiego ciemno-zielonego koloru jak liście bukszpanu wieczniezielonego.
Przy wyborze sadzonek należy pamiętać, jak w przypadku większośći roślin, o sprawdzeniu stanu systemu korzeniowego. Najpewniejsze są sadzonki, które rosną w pojemnikach. Pojemniki i kontenery sprzyjają zageszczaniu systemu korzeniowego sadzonki.
Bukszpany preferują stanowiska osłonięte od wiatru oraz umiarkowanie wilgotne podłoże. Dobrze sie czują w pełnym słońcu lub półcieniu.